Investeren in risicovolle aandelen of volatiele cryptomunten is voor velen niet alleen een manier om financieel gewin na te jagen, maar ook een bron van opwinding. De onvoorspelbare koersbewegingen en de mogelijkheid om in korte tijd grote winsten (of verliezen) te realiseren, geven een adrenalineboost. Wanneer je geld inzet op iets wat je niet volledig kunt controleren, stijgt je hartslag en maakt je lichaam dopamine aan. Dit heb je bijvoorbeeld ook als je in een casino roulette speelt, waarbij de spanning toeneemt naarmate het balletje zijn eindbestemming nadert. Dopamine verklaart waarom we zo graag gokken en misschien ook waarom we zo graag risicovol investeren.
Psychologische mechanismen
Mensen zijn van nature gevoelig voor verhalen over plotselinge rijkdom en succes. Het fenomeen van Fear of Missing Out (FOMO) speelt daarbij een grote rol: als anderen enorme winsten behalen met een bepaalde munt of aandeel, wil je daar geen buitenstaander in blijven. De sociale druk om mee te doen aan populaire investeringen is enorm en wordt versterkt door sociale media en nieuwsberichten over mensen die met minimale investeringen miljoenen hebben verdiend. Dit creëert een irrationele impuls om in te stappen. Het is een van de redenen waarom influencers vaak succesverhalen gebruiken bij het promoten van cryptomuntgerelateerde zaken.
Aanvullend hierop versterkt de zogeheten cognitieve dissonantie, een ander psychologisch mechanisme, de neiging om vast te houden aan verliesgevende investeringen. Niemand geeft graag toe dat een beslissing verkeerd uitpakte, dus blijven beleggers soms te lang vasthouden aan risicovolle activa in de hoop dat het tij keert. Dit psychologische spel tussen hoop, angst en beloning maakt risicovol investeren zo fascinerend én verslavend. Er is ook sprake van het zogenaamde sunk cost fallacy-effect: omdat men reeds geld heeft geïnvesteerd, voelt het alsof opgeven geen optie meer is. Dit kan leiden tot irrationele beslissingen waarbij beleggers blijven investeren in verlieslijdende activa in de hoop hun eerdere verliezen terug te winnen. Kennis van deze psychologische mechanismen is belangrijk, omdat het je ook toestaat om de psychologische mechaniekjes te overwinnen. Ter vergelijking: sporters moeten eerst weten hoe spierkramp werkt voordat ze het zouden kunnen voorkomen.
De fysiologie van financiële spanning
Het nemen van financiële risico’s triggert een reactie die vergelijkbaar is met fysieke stress. De aanmaak van cortisol, het stresshormoon, stijgt wanneer de koersen dalen en de onzekerheid toeneemt. Een grote winst zal dan weer een golf van endorfines en dopamine vrijmaken, wat zorgt voor een euforisch gevoel. Deze stoffen kunnen ervoor zorgen dat beleggers in een vicieuze cirkel belanden waarin ze steeds op zoek gaan naar de volgende kick van een succesvolle investering. Dit verklaart waarom sommigen na een grote winst niet stoppen, maar steeds opnieuw risico’s blijven nemen, zelfs wanneer een rationele analyse anders zou dicteren. Ook dit is iets waar een succesvolle belegger zich van bewust moet zijn: hij moet voldoende rationeel blijven om zich niet aan dergelijke stofjes te verliezen.
Drijfveren voor risico’s
Naast de psychologische en fysiologische factoren speelt er ook een diepere menselijke drang naar spanning en sensatie. De mogelijkheid om met een enkele juiste zet financieel onafhankelijk te worden, spreekt natuurlijk tot de verbeelding. Het is in feite het moderne equivalent van de vroegere goudkoorts: het idee dat ergens, net om de hoek, een kans ligt die alles kan veranderen. Dit vooruitzicht blijft beleggers motiveren om risico’s te nemen, zelfs wanneer ze zich bewust zijn van de gevaren.
Daarbij komt tot slot nog een belangrijk sociaal aspect. Mensen willen zich kunnen profileren als een slimme en vooruitziende belegger. Dit creëert een vorm van competitie waarin niet alleen financieel gewin, maar ook sociale erkenning een rol speelt. Onze tip: beleg nooit in een zoektocht naar sociale erkenning, maar doe het in het kader van een gedegen beleggingsstrategie waarbij je bouwt aan een evenwichtige beleggingsportefeuille.
